بررسی خانواده‌های مختلف سستودها

طول این کرم m25-12 می‌باشد داخل بدن این سستود 2500 عدد بند دیده می‌شود. سر گرد یا کروی است دارای 4 بادکش ولی بدون خرطوم و خار است بهمین خاطر غیر مسلح گفته می‌شود. گردن بسیار کوتاه است و باعث اتصال اسکولکس به بندها می‌شود بندهای نارس بصورت یکسری بندهای کوتاه در ناحیه گردن دیده می‌شود ولی بندهای بالغ به شکل مربع با طول و عرض یکسان دیده می‌شوند که داخل این بندها گنادها شامل بر تخمدان و بیضه‏ها‌ قابل تشخیصند. غدد زرده‌ای در قسمت خلفی تخمدان است. بیضه‌ها متعدد یا زیادند. Vulva در کنارة جانبی بند و با تناوب نامنظم دیده می‌شود در بندهای بارور گنادها تحلیل رفته ولی لولة رحم رشد زیادی کرده و ایجاد انشعابات فرعی رحمی را میکند که در هر طرف چپ و راست تنة اصلی رحمی 30-15 عدد شاخة فرعی دیده می‌شود ولی معمولاً انشعابات فرعی‌تر رحمی در ساژیناتا کمترند.

تخمهای اینها گرد دارای دو جداره است که لابلای این دو دیواره یکسری خطوط شعاعی دیده می‌شود. رنگ تخمها زرد مایل به خاکستری است. اندازة (طول)43×31 (عرض) میکرون است. داخل تخم جنین 6 قلابی (هگزاکانتوسی) است که این تخمها داخل لولة رحمی به تعداد زیاد مشاهده می‌شوند. C.bovis به اندازة cm1 است که به رنگ سفید پر از مایع انگلی و دارای تنها یک اسکولکس که در لابلای فیبریل‌های عضلات مخطط گاو دیده می‌شود.

سیر تکاملی: کرم‌های بالغ که داخل رودة باریک انسان‌اند. تخمهای خود را توسط بندهای بارور که از بدن کرم جدا می‌شود همرا با مدفوع به بیرون از بدن دفع می‌کند و تخمهای دفع شده در محیط خارج همراه با علوفه و مواد غذایی وارد بدن میزبان واسط می‌شود (که از گروه گاوها هستند) در بدن گاو  جنین داخل تخمی خارج شده و بعد از عبور از دیوارة رودة گاو وارد جریان خون سمت راست گاو می‌شود بعد وارد ریه‌ها می‌شود مجدداً از ریه‌ها وارد جریان خون سمت چپ شده و به تمام ارگانها برده می‌شود.

اندام هدف (Target – organ) عضلات مخطط هستند و بعد از 2-1 ماه تبدیل C.bovis کامل می‌شود که عمده‌ترین عضلات آلوده: عضلة کپل، اندامهای حرکتی، زبان، عضلات فکی، و جوشی و عضلة قلبی می‌باشد. C.bovis در صورتیکه بیش از 6 ماه در بدن گاو باقی بماند خود بخود کلسیفیه می‌شود و لارو کشته می‌شود که این امر در کاهش میزان آلودگی به این کرم در سطح جامعة انسانی بسیار اهمیت دارد. چنانچه انسان از گوشت‌آلوده استفاده کند بصورت خام یا نیم‌پز (کبابی و نه آب‌پز) آلوده به Taenia saginata می‌شود البته برای تبدیل C.bovis به کرم بالغ m12-10 در رودة انسان 3-2 ماه وقت لازم است.و معمولاً ساژیناتای بیش از 12 متر نادر است .

علائم بالینی تنیازیس در انسان : کرم بالغ معمولاً به تعداد 1 یا 2 عدد داخل رودة باریک دیده می‌شود و بندرت ممکن است تعداد زیادی در روده دیده ‌شود. که علائم مختلفی مثل سوء تغذیه (بخاطر استفاده کرم از مواد غذایی داخل رودة انسان) انسداد روده (obstruction)
که ممکن است این انسداد ناقص یا کامل باشد بدنبال انسداد قانقاریای مرطوب و بدنبال آن پرفوراسیون یا سوراخ شدن روده و بدنبال آن نیز پریتونیت (تورم پردة صفاق) است که در عرض h48 انسان را می‌کشد. افراد آلوده از دفع شبانة بندهای بارور شکایت می‌کنند.

برخی از حرکت کرم داخل روده شکایت می‌کنند. همچنین ضایعات مختلف کبدی بجهت سموم مترشحه از کرم شاید ایجاد شود. سایر علائم بصورت سرگیجه، سردرد، تهوع، استفراغ و همراه با استفراغ توده‌های کرمی هم بیرون می‌آید.( از روده باریک وارد معده می شود و با انقباض معده بیرون می آید.

احساس گرسنگی شدید دارد و معمولاً این افراد به  خاک‌خواری Geophagia – picaپناه می‌برند. اسهال یا یبوست شاید باشد.

علائم بالینی در گاو: C.bovis معمولاً در گاوها عارضة خاصی ایجاد نمی‌کند و تنها ممکن است باعث یکسری دردها یا کشش‌های عضلانی ‌شود که معمولاً تشخیص داده نمی‌شود و تنها در کشتارگاه به آن می‌توان پی برد.

تشخیص: در انسان بهترین راه آزمایش مدفوعی می‌باشد جهت مشاهدة بندهای بارور.
که با قرار دادن این بندهای بارور در بین دو لام آزمایشگاهی اقدام به شمارش شاخه‌های
فرعی رحمی پر از تخم می‏کنند این لام را در مقابل چراغ (نور) گرفته و اقدام به شمارش می‌کنند.

برای تشخیص در گاو: تشخیص بالینی غیر ممکن است و تنها در بازرسی بهداشتی لاشه‌های کشتار شده امکان‌پذیر است که بصورت کیسه‌های انگلی پر از مایع cm1 در داخل عضلات C.bovis ، قابل تشخیص است که لاشه بصورت کلی ضبط می‌شود.

درمان در انسان: از قرص‌های یومیزان (Yomesan) و یا نیکلوزاماید (Niclosamide) استفاده می‌شود که قرص‌های mg500 است که چهار قرص باید روزانه مصرف شود (2 عدد صبح ناشتا و دو قرص 8-6 ساعت بعد) و قرص‌ها باید خوب جویده شوند. داروی دیگر پرازی‌کوانتل است با دوز mg/kg 25-20

درمان داروئی C.bovis در گاو مقدور نیست زیرا برای درمان نیاز به دوز بالای داروست که 1ـ مقرون به صرفه نیست 2ـ امکان مسمومیت است. چون کلیه و کبد از کار می افتند .

اپیدمیدلوژی بیماری: آلودگی گاوها در اثر خوردن علوفه‌ آلوده به تخم صورت
می‌گیرد. مقاومت تخم‌ها مقابل عوامل خارجی بسیار زیاد است بطوریکه در حرارت
و رطوبت مدفوع تا 1 سال می‌مانند و به همین خاطر کنترل کردن مواد غذایی یا علوفه
گاوها از نظر حضور یا عدم حضور انگل در پیشگیری بسیار موثر است. لاروسیستی سرکوس بویس در حرارتهای بالای 60-50 از بین می‎رود. در مقابل سرما گزارش شده که در حالت فریز کشتارگاهی در 30- این لاروها در عرض h6 کشته می‎شوند و در11- در
مدت 11ـ10 روز C.bovis کشته می‎شود. علت مرگ در برودت تشکیل کریستالهای سوزنی شکل یخ می‎باشد.که دیوارهC.bovis را پاره می کند.

پیشگیری: برای پیشگیری از آلودگی گاوها توصیه می‎شود که از دادن کود انسانی در مراتع خودداری شود.و همچنین از دفع مدفوع انسان در مراتع اجتناب شود .

کرم کدوی مسلح ( در انسان به این نام معروف است )

Species : Taenia Solium

کرم بالغ‎اش در داخل رودة باریک انسان زندگی می‎کند و حالت لاروی این تنیا که اصطلاحاً بنام سسیتی سرکوس سلولوزه‎آ (cysticercus cellulosea) معروف است در داخل عضلات مخطط خوکها و گرازها تشکیل می‎شود. اندازه این گونه کوتاهتر از تنیاساژیناتاست و 8ـ4 متر کرم بالغ طول دارد. اسکولکس سولیوم به شکل گرد است با چهار عدد بادکش و یک عدد خرطوم و با دو ردیف قلاب که تعداد این قلابها (خارها) 28ـ26 عدد است. سایر مشخصات سولیوم همانند ساژیناتا می‎باشد بطوریکه ناحیه گردن و بندهای نارس همانند ساژیناتا ارزش تشخیص نخواهند داشت اما بند بالغ شامل یک تخمدان دو قسمتی غدد زرده‎ای، اووتیپ (محفظة تخمی)، لوله تخمی و کیسه تخمی یا رحم، Vulva در کنارة جانبی بندها، بیضه‎ها به تعداد زیاد خواهدداشت. و بندهای بارور دارای انشعابات فرعی رحمی به تعداد 13ـ7 عدد خواهد بود، ضمناً انشعابات فرعی‎تر در سولیوم در مقایسه با ساژیناتا بیشتر خواهد بود.

تخم سولیوم خیلی شبیه تخم ساژیناتا یعنی گرد مایل به بیضی با دیواره دو لایه و خطوط شعاعی در فاصله دو دیواره با اندازة 34×26 میکرون داخل تخم هم یک جنین 6 قلابی
(هگزا کانتوسی) دیده می‎شود.

سیر تکاملی: تخمهای این کرم توسط بندهای بارور همراه با مدفوع انسان به بیرون دفع می‎شود و تخمهای آزاد شده توسط مواد غذایی و آب وارد بدن میزبان واسط (خوک، گراز و انسان) می‎شود. جنین داخل تخمی در روده‎ها آزاد شده از دیواره روده عبور و وارد جریان خون می‎شود سپس به اندامهای هدف برده خواهد شد که اندامهای هدف عضلات مخطط‎اند. داخل عضلات تبدیل به سسیتی سرکوس سلولوزه‎آ خواهد شد این سسیتی سرکوس به شکل کیسه‎ای بوده و دارای مایع انگلی است. داخل کیسه تنها یک نوزاد با چهار عدد بادکش و دو ردیف قلاب یا خار است (مسلح است) اندازة سسیتی سرکوس سلولزه‎آ در حدود cm1 است که به رنگ سفید در لابلای فیبرهای عضلانی دیده خواهد شد. در صورتیکه میزبان نهایی (انسان) از گوشت خوک یا گراز بصورت خام یا نیم‌پز استفاده کند مبتلا به کرم بالغ خواهد شد. انسان علاوه بر اینکه میزبان نهایی این کرم است می‌توان به عنوان میزبان واسط هم باشد برای این کرم. از نظر آماری آلودگی این کرم در کشورهای اسلامی و اقلیت‌های یهودی کمتر شایع است.

علائم بیماری: (علایم عمده زمانی است که انسان میزبان واسط باشد ) فرم بالغ سولیوم بخاطر کوتاه بودن طول خود نسبت به ساژیناتا معمولاً انسداد رودة کمتری را نسبت به نوع ساژیناتا ایجاد می‌کند ولی بقیة علائم تا  حدودی مشابه ساژیناتا بوده که بصورت سوء تغذیه، کم خونی، و لاغری، یکسری علائم عصبی، تهوع و استفراغ دیده می‌شود. ولی در صورتیکه انسان به عنوان میزبان واسط مطرح باشد معمولاً علائم شدیدتر می‌باشد که برحسب محل قرار گیری سیستی سرکوس سلولوزه‌آ علائم متفاوت خواهد بود مثلاً اگر لاروها در عضلات بین دنده‌ای سینة انسان باشد تنفس مختل شده و سختی تنفس ایجاد می‌شود اما اگر در عضلات زبان باشد  تکلم دچار مشکل شده و لکنت زبان ایجاد می‏شود. اگر در قلب باشد ناراحتی‌های قلبی ایجاد می‌کند. و اگر در سیستم عصبی انسان باشد عوارض عصبی مختلف می‌دهد بخصوص صرع و غش کردن. اگر در چشم باشد باعث اختلال در دید شده و حتی کوری کامل هم می‌دهد. دردهای شدید عضلانی و یا کشیدگی‌های شدید عضلانی در نواحی مختلف بدن ایجاد می‌شود که تحت عنوان کشش‌های عضلانی (Dystress) می‌باشد.

تشخیص: در انسان برای کرم بالغ معمولاً از راه آزمایش مدفوعی انجام می‌شود جهت مشاهدة بندهای بارور که پر از تخم هستند با شمارش تعداد شاخه‌های فرعی رحم که 13-7 عددند. ولی تشخیص حالت لاروی در انسان  خیلی دشوار بوده و تنها از تست‌های سرولوژیکی و ایمونولوژیکی می‌توان استفاده کرد (که ELISA مهمترین این روش هاست).

در خوک‌ها تشخیص لارو در کشتارگاه‌ها به هنگام بازرسی بهداشتی لاشة‌ خوکهای آلوده انجام می‌گیرد.

درمان: پرازی کوانتل بادزاژ مختلف برحسب شدت آلودگی

sp. : Taenia hydatigena

فرم بالغ در رودة‌ باریک سگها و car اهلی و وحشی است. کرم بالغ m5-5/1 است و بزرگترین کرمی است که از رودة car جدا شده است حالت لاروی تحت نام سیستی سرکوس تنیاکولیس (C.Teaniacolis) می‌باشد که در حفرة صفاقی انسان و علفخواران مختلف تشکیل می‌شود که اینها میزبان واسط‌اند. اسکولکس کرم به شکل کروی است با چهار عدد بادکش و یک عدد خرطوم و با دو ردیف قلاب به تعداد 46-26 عدد. ناحیة گردن ارزش تشخیص ندارد ولی بندهای رسیده دارای یک تخمدان، غدد زرده‌ای، لولة رحم Vulva در یکطرف بندها با تناوب نامنظم و تعداد زیادی بیضه (700-600) می‌باشد. بندهای بارور شاخه‌های متعدد رحمی دارد که تعداد شاخه‌های فرعی 10-5 عدد است در هر  طرف راست و چپ رحمی. رحم پر از تخم است که تخمها شبیه تخم بقیة تنیاهاست. اندازة تخم 38×35 میکرون می‌باشد. حالت لاروی (سیستی سرکوس‌تنیاکوس) شبیه جسم گلابی دیده می‌شود. سر نوزاد (Protoscolex) در قسمت نازک لارو است و دارای چهار عدد بادکش است که از قسمت سر به بافت‌های چربی حفرة بطنی میزبان واسط می‌چسبد. قسمت کیسه‌ای یا جسم بادکنکی لاروپر از مایع انگلی است. و در حدود cm3-2 اندازة‌ خود لارو است. خود کرم 5 متر است.

از نظر اپیدمیولوژی در تمام نقاط دنیا این کرم گزارش شده است.

سیر تکاملی: تخمهای هیداتیژنا همراه با مدفوع car توسط بند بارور به بیرون دفع می‌شود و از راه مواد غذایی تخمها وارد بدن میزبان واسط می‌شود. جنین داخل تخمی بعد از عبور از دیوارة روده وارد گردش خون مزانتریک شده و از آنجا به داخل بافت کبد رفته و حدود یکماه در آنجا باقی‌مانده و رشد می‌کند و خونریزهای وسیعی را می‌تواند در کبد ایجاد کند سپس سطح کبد را سوراخ کرده و از سطح کبد وارد حفرة صفاقی(کپسول گلیسون را سوراخ میکند) می‌شود. در حفرة بطنی بعد از چند هفته تیناکولیس‌های کامل یا cm3-2 را ایجاد می‌کند که میزبان نهایی با خوردن امعا و احشاء آلوده به کرم بالغ مبتلا خواهد شد.

علائم بیماری: فرم بالغ در سگ‌ها باعث بیماری تنیازیس سگها خواهد شد (که علائم تنیازیس بعداً توضیح داده می‌شود).

در میزبان‌های واسط (انسان و علفخواران) تنیاکولیس به خاطر حرکت در حفرة صفاقی و در برخی موارد پاره شدن تیناکولیس و آزاد شدن مایع انگلی باعث دردهای شدید شکمی یا کولیک می‌شود و نیز بخاطر حرکت انکوسر در کبد خونریزی‌های کبدی می‌دهد و نیز نارسایی‌ های مختلف کبدی مثل سیروز و فیبروز می‌دهد. کاهش اشتها (آنورکسی)، لاغری، تب، اختلال در دستگاه تنفسی و قلب ایجاد می‌شود. در کالبد گشایی در میزبان واسط شاهد تورم بافت کبدی و یکسری لکه‌های خونریزی‌ به رنگ قهوه‌ای مایل به سیاه هستیم و پردة صفاق دچار آماس است. ترشحات مرضی اکسودایی، آبکی، خونی و چرکی در حفرة بطنی جمع می‌شوند.

تشخیص: تشخیص در حیوان زنده مقدور نمی‌باشد(حالت لاروی) و تنها بعد از کالبد گشایی قابل تشخیص است.

درمان: برای حالت لاروی درمان دارویی نیست خصوصاً در حیوانات ولی در انسان در برخی مواقع اقدام به درمان شیمیایی می‌شود که این هم مؤثر نخواهد بود. پس بهترین کار پیشگیری است.

پیشگیری: از تماس انسان و علفخواران با مدفوع سگها خودداری شود. سگهای آلوده تحت درمان قرار گیرند. احشاء آلوده به سگها داده نشود.

 

Species : Taenia pisiformis

فرم بالغ داخل رودة باریک سگها، روباه‌ها و car وحشی زندگی می‌کند و حالت لاروی این تنیا تحت عنوان C.Pisiformis یا Strobilocercus می‌باشد. حالت لاروی در خرگوش‌های اهلی و وحشی تشکیل می‌شود. اندازة اسکولکس حدود mm1 است دارای چهار بادکش و یک خرطوم. روی خرطوم دو ردیف قلاب وجود دارد. اندازة فرم بالغ cm200-70، Vulva در بندها با تناوب نامنظم در کناره جانبی بندها می‌باشد.

سیر تکاملی: شبیه به T.hydatigena است و سگ‌ها معمولاً با شکار کردن یا خوردن گوشت خرگوش و برخی جوندگان دیگر مبتلا می‌شوند باعث تنیازیس در سگها می‌شود و در خرگوش‌ها اگر تعداد لارو بالا باشد باعث تلفات خرگوشها می‌شود.

Species : Taenia ovis

فرم بالغ در رودة باریک سگها، روباهها و car است. بالغ cm100-45 اندازه دارد. بر روی اسکولکس چهار عدد بادکش، یک عدد خرطوم، که روی خرطوم دو ردیف خار وجود دارد. تعداد انشعابات رحمی در بندهای بارور در هر طرف چپ و راست 25-20 عدد است. حالت لاروی آن که بنام C.ovis معروف است در داخل عضلات اسکلتی گوسفند و بز تشکیل می‌شود.

سیر تکاملی: تخم تنیااویس با مدفوع سگها به خارج دفع شده و همراه علوفه وارد بدن گوسفند و بز شده و در عضلات تشکیل C.ovis را می‌دهد و میزبان نهایی با خوردن گوشت گوسفند و بز آلوده به C.ovis  مبتلا خواهد شد. C.ovis خار دار است و شبیه سلولوزه‌آ است.

علائم: باعث تنیازیس در سگ می‌شود و در گوسفند و بز علائم خاصی نشان می‌دهد و تنها در کالبد گشایی دیده می‌شود.

پیشگیری: سگ‌های خانگی و گله را باید درمان کرد و از خوردن عضلات آلودة میزبان واسط بوسیلة سگها جلوگیری کرد و از آلوده شدن علوفه با مدفوع سگها باید جلوگیری گردد.

 

species : Taenia taeniformis

فرم بالغ در رودة باریک گربه‌سانان مختلف (گوشتخواران felidae) دیده می‌شود بالغ cm60-15 اندازه دارد. بر روی اسکولکس این تنیا 4 عدد بادکش و یک عدد خرطوم با دو ردیف خار است. رحم دارای انشعابات زیادی در بندهای بارور است. اندازة بندهای بارور mm10-8 می‌باشد.

سیر تکاملی: حالت لاروی این تنیا را Strobilocercus = C.fasciolaris گویند که در کبد میزبان واسط تشکیل می‌شود که شامل جوندگان مختلف مثل موش‌های  خانگی و صحرایی می‌باشد. اندازه لارو mm20-3 است گربه‌ها با شکار کردن موش‌ها یا خوردن گوشت موش‌ها به این انگل مبتلا می‌شوند.

علائم بیماری: اگر تعداد کرم بالغ در رودة گربه‌ها زیاد باشد عوارض شدیدی ایجاد می‌کند که بصورت بی‌اشتهایی، اسهال و یبوست شدید، بهم خوردن وضعیت عمومی حیوان، ایجاد  یکسری عوارض عصبی و حتی کوری گربه‌ها گزارش شده است تلفات در گربه‌ها هم گزارش شده است.

پیشگیری: چون مبارزه با جوندگان کار بسیار مشکل است به همین جهت ریشه کنی تنیا فورمیس هم در طبیعت غیر ممکن است ولی می‌توان با  تجویز یکسری داروهای ضد انگل و جمع‌آوری مدفوع گربه‌ها و سوزاندن مدفوع گربه‌ها از آلوده شدن موش‌ها جلوگیری ‌کرد.

(قبلاً اینها جزو Taeniaها بودند ولی امروزه خودشان یک جنس می‌باشند)       Genus : Multiceps

  

Species : Multiceps multiceps                                   )Taenia Multiceps (در کتب قدیمی

فرم بالغ آن در رودة باریک سگ و سایر car وحشی زندگی می‌کند. اندازه بالغ Cm60-40 است. اسکولکس گلابی شکل بوده دارای 4 بادکش و 2 ردیف قلاب بر روی خرطوم خودش است به تعداد 24-22 عدد. آلودگی در تمام دنیا گزارش شده است. گردن کرم باریک است. اندازة بندهای بالغ mm12-6 است و داخل آن در حدود 200 عدد بیضه است. انشعابات رحمی در بندهای بارور در هر طرف تنه اصلی رحمی 26-9 عدد است.

حالت لاروی این بنام Coenure  (سنور) است که چون در CNS میزبان واسط است بنام سنور مغزی Coenorus cerebralis هم است که بصورت یک کیسة پر از مایع انگلی است که داخل این کیسه بیش از یک عدد نوزاد دیده می‌شود.

میزبان واسط انسان و علفخواران مختلف (گاو، گوسفند، بز و اسب و ...) است که در گوسفند وبز شایع‌تر است.

سیر تکاملی: تخمها توسط بندهای بارور با مدفوع سگها به خارج دفع شده و همراه با علوفه وارد بدن میزبان واسط شده و در روده‌ جنین داخل تخمی آزاد و بعد از عبور از دیوارة روده وارد جریان خون شده به نقاط مختلف بدن برده می‌شود و تنها لاروهایی که به سیستم عصبی مرکزی می‌رسند قادر به رشدند و ایجاد سنور می‌کنند که سنوردر مراحل اولیه معمولاً در قسمتهای مختلف مغز و نخاع حرکت کرده و خونریزیهای متعددی در CNS می‌دهد و نهایتاً در یک قسمت از CNS جایگزین می‌شود و بعد از 7-6 ماه در CNS به اندازة cm5 می‌رسد. البته ممکن است بزرگتر شود و به اندازه توپ تنیس برسد.

آلودگی‌ میزبان نهایی در اثر خوردن مغز و نخاع آلوده به این لارو می‌باشد.

علائم بیماری: بیماری سنوروزیس را در میزبان واسط می‌دهد که حالت لاروی این تنیا در علفخواران و انسان این بیماری مهلک و خطرناک را ایجاد می‌کند که بخاطر ایجاد چرخش در میزبان واسط به دور خود بنام بیماری چرخش Circulling disease هم گفته می‌شود. این بیماری اکثراً در دامپزشکی در بره‌ها و بزغاله‌ها شایع است و در برخی موارد در گوساله‌ها هم دیده می‌شود. این حیوانات بسیار کسل و خواب‌آلودند، بی‌اشتها بوده و به سرعت لاغر می‌شوند. اختلال در دید اینها ایجاد می‌شود (کوری ناقص تا کامل) و اینها معمولاً به CNS فشار می‌آورند و اگر در یکی از نیمکره‌های مغزی باشند باعث حرکت حیوان در سمت مقابل نیمکره می‏گردد در موارد شدید به علت فشار سنور به استخوانهای جمجمه باعث آتروفی استخوان‌های جمجمه می‌شود و حتی سوراخ شدن استخوان جمجمه دیده می‌شود. در نخاع باعث فلجی قسمت‌ خلفی حیوان می‌شود و حیوان زمین گیر می شود . به فرم مزمن این بیماری اصطلاحاً بیماری Gid یا Stagger گفته می‌شود. آتاکسی – عدم تعادل وجود دارد. ترشحات بیش از حد بزاق ( petialism) دندان قروچه و تشنج دیده می‏شود.در نهایت حیوان علفخوار بدلیل لاغری و سوء تغذیه تلف خواهد شد .

تشخیص: در مراحل اولیه بیماری تشخیص دشوار است اما در مراحل بعدی بیماری با دیدن چرخش حیوان یا انسان به دور خودش می‌توان به تشخیص بیماری نزدیک شد. این بیماری باید با برخی بیماریها تشخیص تفریقی داده شود. عمده‌ترین بیماری که با این اشتباه می‌شود بنام Listeriosis با عامل لیستریا منوسایتوژن (باکتریایی است) می‌باشد، بیماری آب آوردگی عضلات قلبی heart water است. همچنین با انواع مختلف آفتاب‌زدگیها و مسمومیت‌های مختلف با مواد مختلف. در کالبدگشایی در این حیوانات مننژیت را خواهیم داشت (پرده‌های مغز دچار التهاب شده‌اند) و یکسری خطوط سفیدی در مغز در اثر حرکت نوزاد در CNS ایجاد می‌شود و خود سنور کامل را در CNS به راحتی می‏توان تشخیص داد.

درمان: در انسان تنها راه درمان جراحی است ولی در علفخواران جراحی و درمان داروئی نمی‌شود.چون از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نمی باشد .

پیشگیری: از خوردن مغز گوسفندان مبتلا بوسیله سگ باید خودداری شود که توصیه می‌شود مغز گوسفندان را بسوزانند. سگهای اهلی باید درمان شده و سگ‌های ولگرد باید کشته شوند. مدفوع سگ‌ها جمع‌آوری شده و باید زیر خاک و آهک دفن یا سوزانده شوند.

 

sp.  : Multiceps serialis

این  کرم داخل رودة باریک سگ، روباه و سایر car زندگی می‌کند.اندازه کرم بالغ cm70-30 است. اسکولکس کروی شکل است دارای 2 ردیف قلاب است (چهار بادکش و یک خرطوم) تعداد قلاب‌ها 33-24 عدد است. تعداد انشعابات رحمی در بندهای بارور 25-20 عدد است. لارو کرم در خرگوش‌های اهلی و وحشی، بزهای اهلی و وحشی، برخی میمونها و انسان تشکیل می‌شود. حالت لاروی آن بنام coenurus serialis می‌باشد که کیسه‌ای و پر از مایع انگلی است و نوزادها بصورت سریالی یا ردیفی در داخل سنورهاست. لارودر بافت‌های همبند بین عضلات تشکیل می‌شود و به اندازه یک تخم مرغ هم می‌رسد. آلودگی‌ میزبان نهایی در سگ‌ها با خوردن عضلات آلوده به لارو صورت می‌گیرد.

علائم: در سگ باعث تنیازیس می شود. لارو علائم شدیدی ندارد و فقط دردهای عضلانی وجود دارد.

 Species : Multiceps gaigeri  

فرم بالغ در رودة باریک سگهاست. میزبان واسط بزهاست. حالت لاروی gaigeri Coenurus که خیلی شبیه به Coenurus cerebralis است در دستگاه گوارشی، کبد و ریه‌های میزبان واسط تشکیل می‌شود. اندازة کرم بالغ cm100-30 است. اسکولکس گرد و مسلح (خاردار) است تعداد خارها 32-28 عدد است. انشعابات رحمی 15-12 شاخه است.

سیر تکاملی: شبیه Multiceps multiceps است.

علائم: در بزها علائم خاصی ندارد. تنها بعد از کالبدگشایی تشخیص داده می‌شود.

درمان: برای درمان اقدامی انجام نمی‌شود و برای پیشگیری باید از آلودگی علفخواران جلوگیری کرد.

Genus : Echinococcus 

  

گونه‌های Echinococcus	میزبان نهایی	میزبان واسط	نام حالت لاروی
1)E.granulosus (E.g.)	سگها و گوشتخواران اهلی و وحشی	انسان و علفخواران	کیست هیداتیک تک حفره‌ای Unilocular hydatic cyst
2)E.multilocularis (E.m)	روباههای قرمز Red fox وگوشتخواران وحشی	انسان و جوندگان	کیست هیداتیک چند حفره‌ای Alveolar hydatic cyst
3) E.oligartrus (E.o)	گربه‌های وحشی (Jaguvar)	انسان و جوندگان agoti و paca   (در مغان دیده شده و بزرگتر از گربه است)	کیست هیداتیک آبکی Vesicular hydatic cyst
4) E.vogeli (E.V)	سگهای بوته‌زار  (Bush dogs)	انسان  و جوندگان Paca, agoti	کیست هیداتیک و  زیکولار